Ծանրության ուժ

Շփման ուժ:Շփման ուժի դերը բնության մեջ և կենցաղում:Մի ուղղով ուղղված ուժերի գումարումը:

1.Բերել շփման առկայությունը հաստատող օրինակներ:

Օրինակներից մեկը՝ Սեղանին դրված գիրքը շարժվելու ժամանակ շփում է ունենում սեղանի և քո ձեռքի հետ։

Սեղանին դրված հեռախոսը շարժվելու ժամանակ շփում է ունենում սեղանի հետ։

2.Ինչով է պայմանավորված շփումը

Շփումը հիմնականում էլեկտրոնային բնույթ ունի, եթե նյութը գտնվում է նորմալ վիճակում։

3.Թվարկել շփման տեսակները և բերել օրինակներ:

գլորման շփման ուժ-Մարդիկ ծանր բեռներ տեղափոխելու համար դրանց տակ դնում էին գերաններ կամ այլ գլորաններ։Դա է պատճառը,որ ներկայումս բոլոր փոխադրամիջոցները տեղակայվում են անիվների վրա։Անիվը մարդկության կարևորագույն հայտագործություններից է։

սահքի շփման ուժը-Օրինակ՝ բեյսբոլի խաղի ընթացքում դեպի երկրորդ բազա սահող խաղացողն օգտագործում է սահքի շփման ուժը՝ սահքը դանդաղեցնելու համար։

Դադարի շփման ուժ-Մեքենան կայանելը Սան Ֆրանցիսկոյի զառիվեր բլուրների վրա սարսափելի է և հնարավոր չէր լինի իրականացնել առանց դադարի շփման։

4.Օրինակներով ցույց տալ,որ միևնույն պայմաններում գլորման շփման ուժը փոքր է սահքի շփման ուժից:

Փորձը ցույց է տալիս, որ շփման ուժի մեծությունը կախված է շփվող մարմինների նյութի տեսակից և դրանց մակերևույթների ողորկության աստիճանից:

5.Բերել շփման դրսևորման օգտակար օրինակներ

Մերկասառույցի ժամանակ կոշիկի ներբանի և սառույցի միջև շփումը մեծացնելու համար սառույցի վրա ավազ են լցնում, ճանապարհի առավել վտանգավոր հատվածներում ավտոմեքենայի անվադողերին հատուկ շղթաներ են հագցնում և այլն:

6.Բերել շփման դրսևորման վնասակար օրինակներ

Շփումը ունի նաև վնասակար հետևանքներ։ Շփման հետևանքով տաքանում և մաշվում են մեքենաների շարժվող մասերը։ Շփման այս և ոչ

7.Ինչպես կարելի է մեծացնել շփումը

Ձեզանից շատերը գիտեն, որ շփումը մեծացնելու համար ծանրամարտիկները ձեռքի ափերը և մարզակոշիկները պատում են բևեկնախեժով, իս

8.Ինչպես կարելի է փոքրացնել շփումը

Օրինակ՝ շփումը փոքրացնելու նպատակով հպվող մակերևույթները պատում են որևէ յուղով,քսուքով։

9.Բերեք օրինակներ,երբ մարմնի վրա միաժամանակ ազդում է մի քանի ուժ։

Օրինակ՝ որոշ բարձրությունից ընկնող թղթի վրա, բացի ծանրության ուժից, ազդում է նաև օդի դիմադրության ուժը

10.Որ ուժն է կոչվում համազոր:

Այն ուժը,որ մարմնի վրա ունենում է նույն ազդեցությունը,ինչ մի քանի ուժեր միասին ազդելիս կոչվում է այդ ուժերի համազոր։

11.Ինչպես է ուղղված մի ուղով միևնույն կողմն ուղղված երկու ուժերի համազորը,և ինչպես է որոշվում նրա մոդուլը:

Եթե մարմնի վրա ազդող F₁ և F₂ ուժերն ունեն նույն ուղղությունը,ապա համազոր ուժն ուղղված է նույն ուղղությամբ, և նրա մոդուլը հավասար է այդ ուժերի մուդուլների գումարին։

12.Ինչպես է ուղղված մի ուղով հակառակ կողմեր ուղղված երկու ուժերի համազորը,և ինչպես է որոշվում նրա մոդուլը:

Եթե մարմնի վրա ազդող ուժերն ուղղված են մի ուղղով և ունեն հակառակ ուղղություններ,ապա դրանց դրանց համազորն ունի մոդուլով ավելի մեծ ուժի ուղղությունը,իսկ նրա մոդուլը հավասար է այդ ուժերի մոդուլների տարբերությանը։

13.ինչպես է շարժվում մարմինը նրա մի կետում կիրառված,մոդուլով հավասար և հակառակ ուղղված երկու ուժերի ազդեցությամբ:

Նրա արագությունը չի փոխվի

Մարմնի կշիռ,Ուժեր

Խնդիրների լուծումներ Վ․Ի Լուկաշիկի 275-285

275.

Մարմնի կշիռ,առաձգականության ուժ,ծանրության ուժ

276.

F_ծ=mg

m1=6կգ—-6կգ*9.8ն/կգ=58.8կգ

m2=40կգ—40կգ*9.8ն/կգ=392կգ

m3=400կգ—400կգ*9.8ն/կգ=3920կգ

m4=2տ=2000կգ—2000կգ*9.8ն/կգ=19600կգ

m5=4տ=4000կգ—4000կգ*9.8ն/կգ=39200կգ

g=9.8ն/կգ

———————

m1=?F_ծ

m2=?F_ծ

m3=?F_ծ

m4=?F_ծ

m5=?F_ծ

277․

18․75լ=15.3կգ

278․

20լ=15․8կգ

279.

P=mg——20կգ*9․8ն/կգ=196կգ

m=20կգ

g=9.8ն/կգ

-—————

P=?

280․

Առաձգականության ուժ\

283․

m=P/g

P=49ն——49ն։9․8ն/կգ=5կգ

g=9.8ն/կգ

————

m=?

284․

m=P/g

P=392ն—–392ն։9․8ն/կգ=40կգ

g=9.8ն/կգ

————

m=?

285․

m=P/g

P=980ն—–980ն:9.8ն/կգ=100կգ

g=9.8ն/կգ

—————

m=?

Մարմնի կշիռ

1.Ի՞նչն են անվանում մարմնի կշիռ:

Այն ուժը,որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա:

2.Ի՞նչ բնույթի ուժ է մարմնի կշիռը:

Մարմնի կշիռը բնույթով առաձգականության ուժ է։ որն ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա։

3.Ինչպե՞ս է ուղղված մարմնի կշիռը,և որտեղ է այն կիրառված

Մարմնի կշիռը ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա։

4.Ի՞նչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կշիռը:

P=mg

5.Պարզաբանել մարմնի կշռի և ծանրության ուժի տարբերությունները:

Մարմնի կշիռը բնույթով առաձգականության ուժ է, որն ազդում է հենարանի կամ կախոցի վրա։ Իսկ ծանրության ուժը գրավիտացիոն ուժ է, որն ազդում է մարմնի վրա: Այդ ուժերը միշտ ուղղված են ուղղաձիգ դեպի ներքև և կիրառված են տարբեր մարմինների վրա:

6.Քննարկել մարմնի զանգվածի և կշռի տարբերությունները

Ուժի միավորները, ուժաչափ

Տարբերակ 1
I. (1) Միջազգային համաձայնությամբ, որպես ուժի միավոր ընդունված է.

1. նյուտոնը, կրճատ գրվում է — Ն
2. կիլոգրամը, կրճատ գրվում է — կգ
3. մետր-վարկյանը. կրճատ գրվում է — մ/վ

II. (2) Ինչի՞ է հավասար 50կգ զանգված ունեցող մարմնի վրա ազդոո
ծանրության ուժը.

F_ծ=mg 50կգ*9․8=490

m=50կգ

g=9.8Ն/կգ

1.490Ն 2. 49Ն 3. 0.49Ն 4. 49Ն 5. 4900Ն

III. (6) Տրակտորի ռադիատորի (հովացման հարմարանք) մեջ լցրեցին 20լ
ջուր: Որքանո՞վ մեծացավ տրակտորի կշիռը և զանգվածը.

F_ծ=mg 20կգ*9,8Ն/կգ=196Ն

m=20լ=20կգ

g=9.8Ն/կգ

—–

Որքանո՞վ մեծացավ տրակտորի կշիռը և զանգվածը.

1. զանգվածը 2կգ-ով, կշիռը՜ 19,6Ն-ով
2. զանգվածը 20կգ-ով, կշիռը’ 1,96 Ն-ով
3. զանգվածը 20կգ-ով, կշիռը՜ 196Ն-ով
4. զանգվածը 200կգ-ով, կշիռը’ 1960Ն-ով

V. (2) Ինչքա՞ն է բեռի կշիռը.
1.1Ն 2. 3. 3,4Ն 4. 10Ն 5. 5Ն

Տարբերակ 2

I. (2) Նյուտոնը այն ուժն է, որը.

2. 1վ- ում մարմնի արագությունը փոխում է 1մ/վ- ում:
3. 1վ-ում 1 կգ զանգվածով մարմնի արագութունը փոխում է1մ/վ-ով
4. 1 կգ զանգված ունեցող մարմնին 1վ-ում հաղորդում է 1մ/վ
   արագություն

II. (4) Ինչի՞ է հավասար 5կգ զանգված ունեցող մարմնի վրա ազդող
ծանրության ուժը.

F_ծ=mg 5կգ*9/8Ն/կգ=49Ն

m=5կգ

g=9.8Ն/կգ
1.490Ն 2.4.9Ն 3. 0.49Ն 4. 49Ն 5. 4900Ն

III. (6) Որքանո՞վ կմեծանա թերմոսի զանգվածը և կշիռը,
եթե նրա մեջ 2լ ջուր լցնենեք.

F_ծ=mg 2կգ*9.8Ն/կգ=19.6

m=2լ=2կգ

g=9.8Ն/կգ

1. զանգվածը’ 2կգ-ով, կշիռը’ 19,6Ն-ով
2. զանգվածը’ 20կգ-ով, կշիռը’ 1,96Ն-ով
3. զանգվածը’ 20կգ-ով, կշիռը’ 196Ն-ով
4. զանգվածը’ 200կգ-ով, կշիռը’ 1960Ն-ով
5. զանգվածը’ 0,2կգ-ով, կշիռը՛ 2Ն-ով

IV. (2) Նկար 19 – ում պատկերված է ուժաչափ: Ինչքա՞ն է
ուժաչափի սանդղակի ամենափոքր բաժանման
արժեքը.
1.2.5Ն 2 .0,2Ն 3. 1Ն 4. 10Ն 5. 5Ն

V. (2) Ի՞նչ ուժով է սեղմված ուժաչափի զսպանակը.
1.1Ն 2. 3.3,4b 4. 10Ն 5. 5Ն

Տարբերակ 3

I. (2) 1 նյուտոնը մոտավորապես հավասար է այն ծանրության ուժին, որը
ազդում է …… զանգված ունեցող մարմնի վրա.

1. 9,8կգ 2. 0,1 կգ 3. 1/9,8կգ 4. 1/8,9կգ 5. 8,9կգ

II. (4) Մարմինը ունի 0,5կգ զանգված: Ինչքա՞ն է այդ մարմնի կշիռը եթե
այն գտնվում է հորիզոնական հենարանի վրա՝ դադարի վիճակում.

F=mg 0․5կգ*9․8Ն/կգ=4.9Ն

m=0.5կգ

g=9.8Ն/կգ
1.490Ն 2.4.9Ն 3.0.49Ն 4 .49Ն 5. 490

III. (6) Փողոցներ ջրող մեքենայի բաքում ջուր կա: Որքանով կփոքրանա
մեքենայի կշիռը և զանգվածը, եթե նա բաքից 200լ ջուր թափվի.

F_ծ=mg 200կգ*9․8Ն/կգ=1960

m=200լ=200կգ

g=9.8Ն/կգ

1. զանգվածը’ 2կգ-ով, կշիռը’ 19,6Ն-ով
2. զանգվածը’ 20կգ-ով, կշիռը’ 1,96Ն-ով
3. զանգվածը’ 20կգ-ով, կշիռը’ 196Ն-ով
4. զանգվածը’ 200կգ-ով, կշիռը’ 1960Ն-ով

V. (2) Որքա ն է է չորսուի վրա ազդող ուժը

1-1Ն 2. 3Ն 3.4Ն 4. 10Ն

Տարբերակ 4

I. (2) Ի՞նչ միավորներով է չափվում ուժը.

1. Նյուտոն (Ն) և կիլոնյուտոն (կՆ)
2. կիլոգրամ (կգ) և գրամ (գ)
3. մետր-վայրկյան (մ/վ)

II. (4) Որքա՞ն է 500 կգ զանգվածով մարմնի վրա ազդող ծանրության ուժը.

F_ծ=mg 500կգ*9․8Ն/կգ=4900Ն

m=500կգ

g=9.8Ն/կգ

1.490Ն 2. 4,9Ն 3. 0,49Ն 4 .49Ն 5. 4900Ն

III. (6) Ինչքանո՞վ կփոխվի մարդու զանգվածը և կշիռը, եթե նա խմի 0,2լ ջուր.

F_ծ=mg 0․2կգ*9․8Ն/կգ=1.96Ն

m=0.2լ-0․2կգ

g=9.8Ն/կգ

1. զանգվածը՝ 2կգ, կշիռը’ 19.6Ն
2. զանգվածը’ 20կգ, կշիռը’ 1,96Ն
3. զանգվածը’ 0,2կգ, կշիռը’ 19,6Ն
4. զանգվածը’ 0,2կգ, կշիռը’ 1,96Ն

IV. (2) Նկար 21-ում պատկերված է ձեռքի ուժաչափ:
Ինչքա՞ն է ուժաչափի սանդղակի բաժանման արժեքը.

1. 2,5Ն 2. 0,2Ն 3. 0,1Ն 4. 5 Ն 5. 10Ն

V. (2) Ձեռքը ի նչ ուժով է սեղմում ուժաչափի զսպանակը.

1Ն 2.30Ն 3. 3,4 Ն 4. 10 Ն 5. 5Ն

Ուժ Ձգողության երևույթը ծանրությոն ուժ Առաձգականության ուժ Մարմնի կշիռ

Էջ 39-44

Խնդիրների լուծում Գայանե Մխիթարայանի խնդրագրքից

Տարբերակ 1

IV (2) Որ ուժն է տիեզերանավին պահում ուղեծրի վրա

1. ծանրության ուժը 3․մարմնի կշիռը
2. առաձգականության ուժը

V. (2) Եթե շարժվող մարմնի վրա մեկ այլ
մարմին չի ազդում, նրա արագությունը.

1. փոքրանում է 2. մեծանում է
2. չի փոխվում

Տարբերակ 2

Նկար 15-ում պատկերված են ուժեր, որոնք
ազդում են տախտակի և նրա վրա դրված
կշռաքարի վրա.

I. (2) ինչպե՞ս է կոչվում F, մարմնի կշիռ
II. (2) ինչպե ս է կոչվում F2 ծանրության ուժ
III. (2) ինչպե ս է կոչվում F3 առաձգականության ուժ

V. (2) Ի՜՞նչ ուժ է մարմնին պահում Երկրի մակերևույթի վրա.

առաձգական ուժը 2. մարմնի կշիռը 3. ծանրության ուժը

Տարբերակ 4
I. (2) Երկու հենարաններին դրված քանոնի վրա դրեցին կշռաքար, որի
հետևանքով քանոնը ճկվեց (նկար 17): Ինչպե՞ս է կոչվում այն ուժը,
որով կշռաքարը ազդում է քանոնի վրա.

1. ծանրության ուժ
2. առաձգականության ուժ
3. մարմնի կշիռ

(2) Ձեռքից պոկված մարմինն ընկնում է գետնին: Ի՞նչ
ուժի պատճառով է մարմինը ընկնում.

1. ծանրության ուժի
2. առաձգականության ուժի
3. մարմնի կշռի

III. (2) Ուժը…………………….պատճառն է.
1……մարմնի շարժման ….
շ ……մարմնի շարժման արագության փոփոխության…………
3…….մարմնի շարժման արագության հաստատուն մնալու…

IV. (2) Ծանրության ուժը կախվա՞ծ է արդյոք այդ մարմնի զանգվածից.

1. ծանրության ուժը ուղիղ համեմատական է մարմնի զանգվածին
2. կախված չէ , .
3. որքան մեծ է մարմնի զանգվածը, այնքան փոքր է այն ուժը, որով նա
   ձգվում է դեպի Երկիր

v. (2) Ձգողության ուժը ազդում է …. իսկ այդ մարմնի կշիռը ազդում է.

1. հենարանի կամ կախոցի վրա ….հենց մարմնի վրա
2. հենց մարմնի վրա ….հենարանի կամ կախոցի վրա
3. հենարանի վրա ….կախոցի վրա

Առաձգականության ուժ:Հուկի օրենք:Ուժաչափ

1.Ո՞ր երևույթն է կոչվում դեֆորմացիա

Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարնի ձևի և չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա։

3.Ո՞ր դեֆորմացիան է կոչվում առաձգական ,որը՝պլաստիկ:Բերել օրինակներ

Եթե արտաքին ազդեցությունը վերացնելուց հետո մարմինը լրիվ վերականգնում է իր նախկին ձևն ու չափերը դեֆորմացիան կոչվում է առանձգական, հակառակ դեպքում՝ պլաստիկ։

Երբ քանոնը ճկում ենք նա հետ է գալիս իր նույն տեսքին այդ երևույթը կոչվում է առանձգական դեֆորմիացիա։

Երբ պլաստիրինով խաղում ենք նրան հետ չենք կարող բերել հին տեսքին և այդ երևույթը կոչում է ոչ առանձգական կամ պլաստիկ։

4.Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ

Այն ուժը, որով երկիրը ձգում է մարմիններին կոչվում է ծանրության ուժ։

5.Ինչպե՞ս է կախված ծանրության ուժը  մարմնի զանգվածից

Ինչքան շատ է մարմնի զանգվածը այդքան շատ է ծանրության ուժը

6.Ո՞ր ուժն են անվանում առաձգական ուժ,և ինչպե՞ս է այն ուղղված:

Այն ուժը, որն առաջանում է մարմնի դեֆորմացիայի հետևանքով և ուղղված է դեֆորմացիայի ժամանակ մարմնի մասնիկների տեղափոխման հակառակ ուղղությամբ կոչվում է առաձգականության ուժ։

7.Հուկի օրենքի ձևակերպում

Առաձգական դեֆորմացիայի ժամանակ մարնում առաջացած առաձգականության ուժն ուղիղ համեմատական է դեֆորմացիայի չափին։

8.Հուկի օրենքն արտահայտող բանաձևը

F_առ=kx

9.Ի՞նչ կառուցվածք ունի ուժաչափը

Զսպանակ, կեռիկ, ճկվող թիթեղներ։

10.Ո՞ր օրենքի վրա է հիմնված ուժաչափի աշխատանքը

Ըստ Հուկի օրենքի

Ուժի վերաբերյալ աշխատանք

1.Որքան է 2տ զանգվածով փղի վրա ազդող ծանրության ուժը:

F_ծ=mg

m=2տ=2000կգ——-9.8Ն*2000կգ=19.600Ն/կգ

g=9.8Ն

2.Հաշվել ջրի զանգվածը,եթե նրա վրա ազդող ծանրության ուժը 90Ն է:

F_ծ=90Ն——–90Ն։9.8ն/կգ=9.1Ն

g=9.8Ն/կգ

—————

m=?

Շառժման ճանապարհի և ժամանակի հաշվարկը

S մարմնի անցած ժամանկը

t մարմնի շարժման ճանապարհը

Vմարմնի շարժման արագությունը

արագության Բանաձևը v=s/t

ճանապարհի Բանաձևը S=V.t

ժամանակի Բանաձևը t=S/V

Տարբերակ 1

I. (2) Իչքա՞ն ժամանակում հեծանվորդը կանցնի 250մ’ ունենալով 5մ/վ
արագություն.

1. 1250վ 2 .20վ 3. 50վ 4. 30վ

S=250մ

V=5մ/վ t=S/V=250մ/5մ/վ=50վ Պատ՝3

t(վ) — ?

II. (2) Նավակը ի՞նչ հեռավորության վրա կգտնվի նավահանգստից
շարժումը սկսելուց 15վ հետո, եթե նա շարժվում է գետի հոսանքով: Ջրի
հոսանքի արագությունը 4մ/վ է.

1- 30մ 2. 40մ 3. 50մ 4. 60մ

t=15վ

V=4մ/վ S=v/t=S=15վ/4մ/վ=60մ Պատ՝4

S(մ)-?

III. (3) Գնացքը շարժվում է 60կմ/ժ արագությամբ: Նա ի՞նչ հեռավորություն
կանցնի 1,5ժ-ում.

1 .120կմ 2. 80կմ 3 .90կմ 4. 150կմ

V=60կմ/ժ

t=1,5ժ S=t*V=60կմ/ժ*1,5ժ=90կմ/ժ Պատ՝3

S(կմ)- ?

Ֆիզիկական մարմիների չափումներ

7 Խնդիր

Պատասխան 3

8 Խնդիր

Պատասխան 2

9 Խնդիր

Պատասխան 3

10 Խնդիր

Պատասխան 3

11 Խնդիր

Պատասխան 15 սմ

12 Խնդիր

Պատասխան 0,1սմ

13 Խնդիր

Պատասխան 1մմ

14 Խնդիր

Պատասխան 50սմ³

15 Խնդիր

Պատասխան 50սմ³

16 Խնդիր

Պատասխան 50-250սմ³

18 Խնդիր

Պատասխան 2,5լ, 30մլ, 450սմ³ 0,3դմ³

19 Խնդիր

Պատասխան 450 սմ

20 խնդիր

Պատասխան 20-30